در جلسات قبلی در مورد  برخی از ویژگی های زبان طبیعی صحبت کردیم. یکی از این ویژگیها، رطوبت زبان است.
رطوبت زبان را از سه زاویه مورد بررسی قرار میدهیم:


زبان خشک :

 خشکی زبان، به تنهایی نشان دهنده غلبه گرمی در بدن میباشد.
این گرمی ممکن است با دو منشأ در بدن ایجاد شود
 عامل اول  ممکن است این گرما واقعی باشد که نشان دهنده مزاج دم و صفرای صاحب زبان و یا بعلت حرارت عضوی از بدن مانند قلب و کبد باشد.

 البته مزاج دم دارای دو عنصر گرما و رطوبت با هم میباشد و صفراوی مزاجها دارای خشکی زیادی میباشند و  این خشکی درکلیه ی اعضاء و جوارح از جمله زبان تاثیرگذار است.

عامل دوم گرما ممکن است بعلت حرارت کاذب بوده و ناشی از بیماری و عفونت در قسمتی از بدن فرد باشد.
بطور مثال وقتی بدن فرد دچار عفونت میشود سیستم مدبره بدن با ایجاد  گرمای  زیاد برای مقابله با عفونت اقدام میکند  که این گرما واقعی نیست.

پس زبانی که خشک است نشان از حرارت و گرما در بدن دارد.
البته شرایطی که فعلا در حال بیان آن هستیم در زمان طبیعی است، و الا بقول استاد طالقانی گاها ترس، استرس و... ناگهانی میتواند ایحاد خشکی شدید در دهان و زبان داشته باشد و رطوبت زبان ودهان را بسمت عمق بدن جذب نماید.

  زبان خیس:

زبان خیس و آبکی زبانی است که در حالت معمولی (دقت شود در حالت معمولی)رگه هایی از کف و بزاق بر روی آن دیده میشود که کاملا مشهود است و در حالت شدیدتر فرد دچار آبریزش دایمی از دهان میباشد خصوصا در شب چون همانطور که میدانید مزاج شب نسبت به روز سردتر است و رطوبت زبان بیشتر میشود. این رطوبت زبان ناشی از طبع سرد بدن فرد و خصوصا وجود بلغم در ناحیه معده میباشد.

در این صورت باید به ضعف کار کرد سه عضو مهم در بدن توجه کنید:
کبد ،معده و مجاری ادرار

زبان مرطوب:

زبان مرطوب زبانی است که رطوبت آن در حد طبیعی بوده و ظاهر زبان نه خشک ونه خیس است.
این نوع رطوبت زبان نشان دهنده تعادل بدن میباشد.

لطفا به فرق میان زبان مرطوب و خیس در متن بالا توجه نمائید.
زبان مرطوب یعنی زبانی که دارای رطوبت متعادل و طبیعی است.
اما زبان خیس نشان دهنده غلبه و زیادی رطوبت و رطوبت نامتعادل و غیر طبیعی در زبان میباشد.

 ویژگی دیگر زبان طبیعی که باید در معاینات بررسی شود رگهای زیر زبان است.  

در زیر زبان دو رگ وجود دارد که در حالت طبیعی به رنگ تیره متمایل به آبی میباشد.
این رگها نشان دهنده چگونگی گردش خون در بدن هستند و در حالت طبیعی باید  نرم وکشیده باشند .

همچنین  اطراف وانتهای رگهای زبان باید قرمز کمرنگ (مشابه سطح زبان) باشد.

زبان یک نوزاد چند ماهه شیر خوار و یا یک کودک سالم نمونه یک زبان طبیعی ونرمال میباشد .

 علاوه بر همه ویژگیهای بیان شده در مورد زبان، همیشه یک لایه‌ نازک ‌مواد بزاقی‌ سطح ‌زبان‌رامی‌پوشاند وقتی ‌رنگ‌و شکل‌ این‌ماده‌ی ‌بزاقی ‌تغییر کند نشان میدهد که‌ این فردبیماراست.

غلظت‌زیاد مواد بزاقی، ‌رنگی‌شدن آنها‌ و حتی‌ نبود ماده‌ی‌ بزاقی‌ روی‌ سطح‌ زبان‌ نشان‌ دهنده‌ی ‌برخی‌ مشکلات‌است.

بطور مثال:

 وقتی‌که‌ مواد بزاقی ‌زبان ‌غلیظ میشود نشان دهنده این است که ‌سیستم‌گوارشی بدن دچار عدم تعادل میباشد.

وقتی‌این‌مواد غلیظ تر ‌میشود نشان‌میدهدکه‌سیستم‌ ایمنی ‌بدن ‌بسیار ضعیف ‌‌شده ‌است.

اگر مواد بزاقی به ‌رنگ ‌زرد باشد احتمال ‌عفونت ‌یا التهاب ‌در قسمتی ‌از بدن ‌وجود ‌دارد.

کاهش‌بیش‌ازحداین‌ماده‌ی ‌بزاقی معمولا‌ حاکی‌ ازضعیف ‌شدن ‌یکی‌ از ارگان‌ های‌ اصلی ‌بدن‌ میباشد.

از دیدگاه استاد طالقانی غلظت زیاد مواد بزاقی نشان میتواند نشان دهنده غلظت خون و گاها رسوب مواد غلیظ در بدن باشد.
از دیدگاه ایشان افزایش زیاد مواد بزاقی زرد رنگ میتواند نشان دهنده افزایش ترشح صفرا و حرارت کبد،قلب ویا گاها افزایش حضور صفرا در دستگاه گوارش باشد.

زبان خیس

زبان خشک

سیاهرگ های زیر زبان طبیعی

سیاهرگهای غیرطبیعی زبان

زبان مرطوب

زبان کودک